آنچه در این مطلب میخوانید:
فرونشست زمین چیست؟
فرونشست، جابجایی رو به پایین و عمودی زمین است که بر اثر خروج آب، گاز طبیعی، نفت یا مواد معدنی از درون زمین رخ میدهد. منشا فرونشست زمین میتواند عواملی مانند شکست هیدرولیکی، پمپاژ آب، معدن کاری یا عوامل طبیعی مانند فرسایش، فروچاله، زلزله و… باشد.
مکان رخ داد فرونشست از نواحی بسیار کوچک مانند گوشه حیاط یک ساختمان تا نواحی بزرگ مانند سطح یک استان تغییر میکند. در این فرونشست جابجایی افقی زمین بسیار کم یا حتی صفر است. با این وجود اندازهگیری تغییرات ناشی از آن توسط سیستمهای GPS، برداشت دورهای سطح مبنای ژئودزی یا نصب حسگرهای تراز آبهای سطحی و زیرزمینی انجام میشود.

تاثیر فرونشست بر ظرفیت آبخوان
یکی از پیامدهای فرونشست زمین تغییر در میزان آبی میباشد که یک آبخوان میتواند در خود جای دهد. فرونشست با جابجایی رو به پایین خاک فاصله بین لایههای رسی و سنگ بستر را کم میکند. به همین دلیل فضای موجود برای ذخیره آب کاهش مییابد. کاهش ظرفیت آبخوان در صورت ثابت ماندن نیز میزان تخلیه و مصرف آن اتمام سریعتر ذخایر آبی را در پی دارد. بنابراین این کار باعث آسیب رسیدن دائمی به آبخوان و سیستم آب رسانی منطقه میشود.
تاثیر فرونشست بر سیستمهای آبی
پمپاژ بیش از حد آبهای زیرزمینی و فرونشست زمین باعث کاهش کیفیت آب، کاهش دبی جریان آب، تخریب اکوسیستم، تغییر در جریان زهکشی و گسترش محدوده سیلاب میشود. این مسئله باعث افزایش احتمال نفوذ مواد شیمیایی به اعماق زمین و آلوده شدن آب آشامیدنی میشود.
تاثیر فرونشست بر روی زیرساختها
فرونشست زمین میتواند به سیستمهای آب و فاضلاب، ساختمانها و راهها آسیب برساند. این پدیده باعث فشردگی آبخوان و فشرده شدن سنگها میشود. فشردگی آبخوان معمولا در آبخوانهای متشکل از رس و سیلت رخ میدهد. در هنگام رخ دادن این پدیده پیوستگی سطح زمین ازبین میرود و خاک لایهای بالاتر به سمت پایین کشیده میشود.
تاثیر فرونشست بر تخریب زندگی گیاهی و جانوری
اکوسیستمهای ساحلی بر پدیدههای فرونشست حساسیت بالایی دارند. بسیاری از گیاهان و حیوانات نمیتوانند تغییرات بزرگ اکوسیستم را تحمل کنند. سیلابهای ناشی از فرونشست، به زندگی موجودات زنده آسیب میرسانند. بنابراین حیوانات مجبور میشوند به سمت نواحی دور از ساحل و خشکیها حرکت کنند.
علت فرونشست زمین
- زمین لرزه
- ساخت معدن
- به ریختگی پوسته توسط نیروهای زمین ساختی
- پمپ کردن مایعات زیرزمین
- عقبنشینی گذاره مایع از زیر پوستهای سنگی و جامد شده زمین
- حلال علائم فرونشست زمین
- پوشی سنگ کربناته زیرزمین توسط آبهای زیر زمینی

علائم فرونشست زمین
علائم فرونشست زمین و اثرات مخرب فرونشست بر روی زیر ساختها به سادگی قابل تشخیص میباشد. با این وجود هنگامی که فرونشست با مقیاس بزرگ در نواحی وسیع رخ میدهد تشخیص آن دشوار میشود.
اگر زیر ساختها تحت تاثیر فرونشست زمین قرار گیرند، نشانههای زیر در آنها به نمایش درمیآید:
- ساختمانهای مایل
- کفهای گود یا نامتوازن
- پیادهرو، جادههای بتنی نامتوازن
- ترک در دیوار یا فنداسیون سازهها
مشکلاتی که ذکر شده نشانههای اصلی فرونشست به شمار میآیند و میتوانند باعث به وجود آمدن مشکلات دیگر نیز شوند. همانطور که اشاره شد فرونشستهای بزرگ به راحتی قابل مشاهده نیستند. برای پیدا کردن علائم باید به تغییرات منطقه توجه کرد. برخی از این تغییرات عبارتنداز:
- زمینهای گود و نامتوازن
- سیلابهای غیرعادی و بزرگ در نواحلی سواحل
- افزایش سیلاب در نواحی غیرساحلی
روشهای پیشگیری از فرونشست زمین
برخی از راهکارهای موثر برای جلوگیری از فرونشست زمین عبارتنداز:
1- کنترل و مدیریت مصرف آب
تغییر الگوی مصرف آب به سمت روشهای بهینه میتواند به فرونشست زمین و حفظ آبهای زیر زمینی کمک کند. این فرایند شامل کارآیی سیستم آبیاری، استفاده از روشهای صرفهجویی در استفاده از آب و ایجاد آبهای جایگزین مانند بازیافت آب است.
2- ارزیابی و نظارت مداوم
با ارزیابی و نظار مداوم میتوان به تشخیص مشکلات زیرزمینی و زمینشناسی فرونشستی کمک کرد. این شامل انجام مطالعات کامل زمین شناسی، نظارت بر نقاط مستعد فرونشست و ارائه راهکارهای مناسی برای جلوگیری از آن است.
3- حفظ منابع طبیعی
حفظ منابع طبیعی نظیر باتلاقها، جنگلها و سایر زیستگاهها میتواند به جلوگیری از فرونشست زمین کمک کند.
4- آموزش و اطلاع رسانی
آموزش و اطلاع رسانی عمومی میتواند درباره اثرات نامطلوب فرونشست زمین در ایجاد آگاهی و پایبندی به اقدامات جلوگیری کند. شامل آموزش در مورد روشهای صرفهجویی در مصرف آب و حفظ منلبع طبیعی و مدیریت منابع است.
5- استفاده از تکنولوژی مدرن
استفاده از تکنولوژیهای مدرن در احداث زیرساختها و ساختمانها میتواند به جلوگیری از فرونشست زمین کمک کند. مثلا استفاده از سیستمهای ارتفاع سنجی در ساخت و سازها میتواند دقت بیشتری در تسطیح و اجرای آنها ایجاد کند.
پیامدهای فرونشست زمین چیست؟
فرونشست زمین پیامدهای اجتماعی، اقتصادی و محیط زیستی زیادی در پی دارد. به عنوان مثال آسیب به زیرساختهایی نظیر راه هزینههای قابل توجهی را برای کشور در بردارد. این مسئله بر رو کیفیت زندگی مردم اثر منفی دارد. علاوه بر این فرونشست زمین با کاهش ظرفیت آبخوانها باعث ایجاد مشکل در سیستمهای تامین و توزیع آب میشود. مناطق نزدیک به ساحل در صورت مواجه با این پدیده به زیر آب میروند. اگر این مناطق مسکونی باشند فرونشست زمین میتواند یک فاجعهی بزرگی در بر داشته باشد.

سخن پایانی
شرکت مدرن اکتشاف پیشتاز با بهرهمندی از متخصصین مجرب و با استفاده از دستگاههای روز دنیا آماده ارائه خدمات مختلف فرونشست زمین و دلایل و علائم آن می باشد. شما عزیزان میتوانید با کارشناسان ما در ارتباط باشید.
بدون نظر